مشاوره مالیاتی رایگان

قانون مالیات مستقیم در همان بند ابتدایی خود قاطعانه مرز‌های مالیات ستانی را مشخص نموده‌است. براساس این قانون همه موظفند بابت درآمدهای خود مالیات بپردازند. این موضوع در مورد درآمد اشخاص حقوق بگیر رویه نسبتا متفاوتتری دارد. این لاشخاص خود موظف به پرداخت مالیات منیستند. این کارفرماست که باید مالیات آنها را از حقوق کسر نموده و به دولت پرداخت کند.

در مورد شرکت‌ها نیز اکثرا همان نرخ 25 درصد از سود را درنظر می‌گیرند مگر در شرایطی که از برخی امتیازات یا معافیت‌ها برای کاهش نرخ مالیات بردرآمد خود استفاده نمایند. در مورد اشخاص خود اشغال یا فعالانی که مشارکت مدنی دارند نیز مالیات با نرخ ماده 131 قانون مالیات مستقیم اعمال می‌گردد.

ماده 101 قانون مالیات مستقیم اما رویه متفاوتی نسبت به مواردی که از آنها نام برده‌شد، دارد. درواقع این ماده یک تخفیف مالیاتی یکسان را برای تمام مودیان حقیقی مالیاتی در نظر می‌گیرد. دولت هرساله مبلغی را بعنوان میزان حقوق معاف از مالیات در قانون بودجه لحاظ می‌کند. این عدد به این معنیست که درآمد افراد تا آن میزان از پرداخت مالیات معاف است.

قانونگذار در ادامه برای تحقق عدالت مالیاتی در ماده 101 قانون مالیات مستقیم، معافیت ماده 81 را به اشخاص حقیقی مشمول مالیات مشاغل نیز سرایت داده است. بعنوان مثال اگر درآمد شما از کارمندی یا کاسبی در سال 1402 کمتر از 120 میلیون تومان باشد، مالیات بر درآمد شما با نرخ 0 درصد محاسبه می‌گردد.

لایحه پیشنهادی تغییرات قانون مالیات مستقیم در آبان 1402 منتشر گردید. هدف کلی این لایحه ایجاد دوباره سازوکار مالیات بر مجموع درآمد افراد است. در این قانون برخی معافیت‌های کلی کسب و کار‌ها لغو و در عوض برخی هزینه‌های شخصی افراد می‌تواند بطور شخصی بعنوان هزینه از مالیاتا آنها کسر گردد. به همین دلیل مواد قانونی زیادی دستخوش تغییر می‌شوند که ماده 132 قانون مالیات مستقیم هم یکی از آنهاست.

دولت در این لایحه پیشنهاد می‌کند تا ماده 31 قانون رفع موانع تولید اصلاح گردد. در ماده قانونی جدید 50 درصد از میزان سرمایه گذاری شرکت‌های غبردولتی با شرایط زیر می‌تواند بعنوان هزینه در مالیات عملکرد همان سال تاثیر بگذارد:

• سرمایه گذاری باید در بخش تولید، معدن، تاسیسات گردشگری، بیمارستان و مراکز درمانی باشد.
• منظور قانونگذار از تاسیسات گردشگری تنها متل، مهمانپذیر، هتل آپارتمان، زائرسرا و خانه مسافر است.
• این سرمایه گذاری حتما باید دارای مجوز از مراجع ذی‌ربط باشد.
• هدف سرمایه گذاری تاسیس، توسعه، بارسازی یا نوسازی واحد باشد.
• خرید دارایی ثابت باید صورت حساب الکترونیکی داشته باشد.
• 50 درصد بهای تمام شده دارایی ثابت با ویژگی‌های فوق (به استثنای زمین و خودرو) از تخفیف نرخ 132 قانون مالیات مستقیم بهرمند می‌گردد.
• این میزان در مناطق کمتر توسعه یافته تا 100 درصد قابل افزایش است.

اگر شرایط بالا را دارید، مالیات شما را تا 5 سال با نرخ صفر محاسبه می‌کنند. نرخ صفر بدین معناست که شما موظف به ارائه اظهارنامه و انجام تمامی تکالیف مالیاتی خود هستید. این معافیت تنها برای اشخاص حقوقی یا همان شرکت‌ها قابل استفاده است. پس اگر قصد دارید از آن‌ها استفاده نمایید، باید فعالیت خود را درقالب شرکت و شخص حقوقی آغاز نمایید. اشخاص حقوقی یا همان شرکت‌ها هم موظف به انجام تمامی تکالیف قانونی نظیر معاملات فصلی، پلمپ دفاتر، ارائه سود و زیان و … هستند.

این موضوع همه را نیز در نظر داشته باشید که ماده 132 قانون مالیات مستقیم در مورد درآمد شرکت صحبت می‌کند. آنچه با نرخ صفر محاسبه می‌گردد مالیات درآمد شماست. از نظر ارزش افزوده تمامی شرکت‌ها موظف به دریافت و پرداخت مالیات بر ارزش افزوده و ارائه اظهارنامه مربوط به آن هستند. تفاوت معافیت مالیاتی با نرخ صفر دقیقا همینجاست. ما این عبارات را در محاورات روزانه بجای یکدیگر استفاده می‌کنیم اما برای رعایت صحیح قانون و پرهیز از اشتباهات هزینه‌ساز مالیاتی باید بدانیم که:

• نرخ صفر مالیاتی به معنای اینست که درآمد شما پس از ارائه اظهارنامه و بررسی آن توسط سازمان امور مالیاتی، بجای ضرائب معمول (25 درصد برای اشخاص حقوقی و ضرائب 15،20 و 25 برای اشخاص حقیقی) در صفر ضرب می‌گردد. این موارد را میتوانید در ماده 132 قانون مالیات مسقیم یا در ماده 81 مشاهده نمایید.
• معافیت مالیاتی اما در قانون ارزش افزوده تعریف می‌گردد. معافیت مالیاتی در قانون ارزش افزوده نیز با مودی کاری ندارد. این قانون برخی کالا‌ها را معاف از قانون مالیات برارزش افزوده می‌داند.

• شرکت‌های مستقر در مناطق آزاد و شهرک‌های صنعتی می‌توانند دوسال بیشتر از سایرین از نرخ صفر ماده 132 قانون مالیات مستقیم استفاده نمایند.
• نرخ صفر ماده 132 برای فعالان مستقر در مناطق اقتصادی و شهرک‌های صنعتی مناطق محروم یا کمتر توسعه یافته می‌توانند به مدت سه سال بیشتر از سایرین است.
• اگر در مناطق کمتر توسعه یافته هستید، تا زمانیکه درآمد مشمول مالیات شما به دو برابر سرمایه ثبتی و پرداختی شما برسد، می‌توانید از نرخ صفر ماده 132 استفاده نمایید. پس از آن مالیات شما را بصورت عادی و با نرخ 25 درصد ماده 105 محاسبه می‌نمایند.
• در سایر مناطق پس از اتمام زمان نرخ صفر ماده 132، نیمی از درآمد شما همچنان تا رسیدن میزان کل درآمد مشمول مالیات به سرمایه ثبتی و پرداخت شده، با نرخ صفر محاسبه می‌گردد.

ماده 132 قانون مالیات مستقیم یک معافیت و نرخ صفر مالیاتی 5 ساله از تاریخ اخذ مجوز را باشروط زیر برای فعالین اقتصادی در نظر گرفته است:

• مودی شخص حقوقی غیر دولتی باشد.
• فعالیت‌های تولیدی یا معدنی که از وزارتخانه‌های مربوط به حوزه فعالیت پروانه بهره برداری یا قرارداد استخراج و فروش دریافت نموده باشند.
• ماده 132 قانون مالیات مستقیم درآمد خدماتی بیمارستان‌ها، هتل‌ها و مراکز اقامتی گردشگری را نیز پوشش می‌دهد.
• شرط مهم استفاده از نرخ صفر، ارائه تسلیم اظهارنامه، دفاتر قانونی، اسناد و مدارک حسابداری حسب مورد، برای درآمدهای خود به ترتیب مقرر در قانون مالیات مستقیم و در زمان مشخص‌شده به سازمان امور مالیاتی است.

نرخ صفر ماده 132 در حالت عادی 5 سال اول کسب و کار شما را از زمان شروع کار یا صدور مجوز تحت پوشش قرار می‌دهد. با اینحال برخی موارد می‌توانند این فرصت مالیاتی را تا 10 سال نیز افزایش دهند:

• نرخ صفر مالیاتی در مناطق کمترتوسعه یافته بجای 5 سال 10 سال است. کمتر توسعه یافتع بودن منطقه را حتما از چند مرجع استعلام نمایید و در نهایت نیز پاسخ‌ها را با اداره امور مالیاتی محل وقوع کسب و کار مطابقت دهید.
• اگر در زمان استفاده از نرخ صفر ماده 132 قانون مالیات مستقیم، هرسال تعداد پرسنل خود را نسبت به سال گذشته 50 درصد افزایش دهید، یکسال بیشتر می‌توانید از این نرخ صفر استفاده نمایید. البته این افزایش بوضوح باید در لیست بیمه شما منعکس شده باشد. ممکن است ماموران مالیات مدارک بیشتری از شما بخواهند. از آنجایی که شرایط احراز این بند دستخوش تغییرات می‌گردد، توصیه می‌کنیم در مورد آن با یک مشاور مالیاتی مشورت نمایید.
•  

این بخشنامه بطور خلاصه این موارد را در مورد ماده 81 قانون مالیات مستقیم و معافیت مالیت کشاورزی بیان می‌کند:

• کشاورزی فعالیتیست که گیاهان یا حیوانات اهلی با هدف اقتصادی پرورش پیدا کنند.
• بخشنامه بخش کشاورزی ایران به چهار دسته شیلاتو ماهیگیری، زراعت، دام و طیور و جنگل‌ها و مراتع تقسیم نموده‌است.
• منظور از زراعت کشت و کار محصولات در زمین زراعی یا کشتگاه سرپوشیده در میان درختان باغ است.
• کشت سبزی و گیاهان برروی زمین حتی در گلخانه زراعت است اما همین موارد در گلدان مشمول معافیت نیستند.
• باغداری کشت و کار محصولات دایمی در فضای باز یا سرپوشیده به منظور کسب درآمد است.
• معافیت فعالیت‌های مرتبط با پرورش دام، طیور، زنبور عسل و پرورش کرم ابریشم را شمال می‌شود.
• در ماده 81 قانون مالیات مستقیم و معافیت مالیات کشاورزی و دامداری، نگهداری از حیوانات به قصد استفاده از تولیدات، سواری یا بارکشی آنها مشمول معافیت است.
•  پرورش طیور نیز شامل نگهداری انواع ماهیان وسایر پرندگان با هدف بهره برداری اقتصادی است. مانند پرورش مرغ، اردک، غاز، بوقلمون، بلدرچین، تولید جوجه به وسیله ماشین جوجه کشی نیز جزواین فعالیت منظور می شود.
•  منظور از پرورش زنبور عسل با هدف تولید عسل ، ملکه یا هر نوع بهره برداری اقتصادی دیگراست.
• پرورش کرم ابریشم نیز شامل نگهداری کرم  ابریشم با هدف تولید پیله یا هر نوع بهره برداری اقتصادی دیگر است.
• هرگونه صید حیوانات آبزی و محصولات دریایی از اقیانوس تا برکه آب محلی و نیز پرورش آنها مشمول معافیت ماده 81 قانون مالیات مستقیم برای فعالیتا کشاورزی

قوانین مالیاتی و بخشنامه‌های زیادی شرط استفاده از تخفیفات و نرخ صفر مالیاتی را ارائه اظهارنامه قانونی عنوان نموده‌اند. به اظهارنامه‌ای قانونی می‌گویند که مودی آن را در تاریخ مقرر و با ضوابط قابل قبول تحویل دهد. همین موضوع را بعنوان یکی از ابهامات مهم ماده 81 قانون مالیات مستقیم در رابطه با مالیات درآمد کشاورزی و مشاغل مشابه می‌دانند.

البته این موضوع برای اظهارنامه مالیات کشاورزی شرکت‌ها و اشخاص حقوقی در ماده 80 تعیین تکلیف می‌گردد. براساس ماده 80 قانون مالیات مستقیم، اشخاص حقوقی موظفند تیرماه هرسال کلیه درآمد‌های عملیاتی و غیر عملیاتی خود را در تیرماه ابراز و اظهار نمایند. عدم ارائه اظهارنامه برای این دسته از فعالین کشاورزی و دامداری محرومیت از نرخ صفر را درپی دارد.

این موضوع برای فعالان حقیقی متفاوت است. ماده 100 قانون مالیات مستقیم مودیان را موظف می‌کند تا برای هر درآمد بطور جداگانه اظهارنامه ارسال نمایند. همانطور که می‌دانید هر شغل و منبع درآمدی فصل خاصی برای ارائه اظهارنامه دارد و ماده 81 هیچگونه زمان مشخصی را برای ارائه اظهارنامه مالیات کشاورزی و معافیت آن اعلام نکرده است.

کوتاه‌ترین فصل قانون مالیات‌های مستقیم همین ماده 81 است که به مالیات درآمد (عملکرد) کشاورزان، دامداران و باغداران می‌پردازد. این ماده بسیار کوتاه و ظاهرا واضح است. با اینحال همین کوتاه بودن در زمان تصویب مشاغل زیادی را در منطقه خاکستری معافیت مالیاتی کشاورزی قرار داد. برای جبران این سرگردانی در سال‌های اخیر آیین نامه‌ها و بخشنامه‌های زیادی صادر شده اند که آنها را بررسی خواهیم نمود.

براساس ماده 81 قانون مالیات مستقیم، ممیزان مالیات این مشاغل را با نرخ صفر محاسبه می‌کنند:

• کشاورزی
• دامپروری
• دامداری
• پرورش ماهی و طیور
• صیادی و ماهیگیری
• پرورش زنبور عسل
• نوغانداری
• احیای مراتع و جنگل‌ها
• باغات اشجار و نخیلات

همانطور که گفتیم این عناوین بسیار کلی هستند. با اینحال عموما مشمول بودن یا نبودن مشاغل را با این سوال پاسخ می‌دهند که آیا این شغل ریسک‌های مربوط به کشاورزی را دارد یا خیر. اجازه دهید معافیت مالیات کشاورزی در ماده 81 قانون مالیات مستقیم را با چند مثال بررسی کنیم:

• مثال 1: فرض کنید شما زمین کشاورزی خود را اجاره داده‌اید. زیان از بین رفتن محصول با شما نیست و در هر صورت مبلغ توافق شده خود را دریافت می‌نمایید. بنابراین معافیت به مستاجر یا پیمانکار شما تعلق می‌گیرد و شما بابت این درآمد مشمول مالیات هستید.
• مثال 2: کشاورزی را درنظر بگیرید که یکی از مراحل کاشت، داشت یا برداشت محصول را به شما سپرده‌است. شما با توجه به مفاد قرارداد، کار را پس از انجام تحویل کشاورز می‌دهید و در ریسک کشاورزی سهیم نیستید. در این حالت نیز درآمد شما مشمول مالیات است و معافیت به کارفرما تعلق می‌گیرد.

در مثال 2 ممکن است پاداش یا جریمه‌ای بابت تاثیر عملکرد شما محصول نهایی درنظر گرفته شده باشد. فراموش نکنید که این مبالغ درواقع سود و زیان عملیات هستند و ریسک کشاورزی بحساب نمی‌آیند.

• میزان اجاره محل کسب براساس بند 3 ماده 148 قانون مالیات مستقیم یک هزینه قابل قبول است. این موضوع به مالیات تکلیفی ارتباطی ندارد. شما مبلغی را بعنوان اجاره با صاحب ملک توافق نموده‌اید که بخشی از آن را با توجه به قوانین مواد 52 و 53 قانون مالیات مستقیم بعنوان مالیات تکلیفی پرداخت می‌نمایید. کل این مبلغ اجاره شماست و و آنرا بعنوان هزینه قابل قبول ماده 147 و ماده 148 معرفی می‌نمایید. شما نمی‌توانید همزمان در محل دیگری پرداخت این مالیات تکلیفی را به هزینه‌های خود اضافه نمایید.
• قانون مالیات مستقیم هزینه‌های جزئی نگهداری ساختمان که از نظر عرفی با مستاجر هستند نیز هزینه قابل قبول شما بحساب می‌آورد. شرط استفاده از این بند مستاجر بودن شما در محل کسب است.
• اگر مالک محل کار خود هستید، هزینه‌های نگهداری از آن ملک قابل پذیرش هستند.

در این موارد یک نکته بسیار مهم از تاثیر ماده 147 قانون مالیات مستقیم بر مصادیق ماده 148 وجود دارد. همانطور که عرض شد یک شرط قابل قبول بودن هزینه، انجام آن در راستای کسب درآمد است. به همین سبب ممکن است ممیزان مالیاتی هزینه‌های مربوط به تغییر دکوراسیون، پارتیشن بندی‌ها و … که مربوط به تعمیر و نگهداری نیستند را نپذیرند.

ممیزان مالیاتی به لیست بیمه شما دسترسی دارند. بنابراین آنچه بعنوان هزینه قابل قبول به اداره مالیات ارائه می‌کنید، باید با پرونده بیمه شما تطابق داشته باشد.

این هزینه‌ها برای کارکنان در ماده 148 قانون مالیات مستقیم قابل قبول هستند:

• حقوق اصلی شخص مطابق با قرارداد و بیمه
• میزان بهای تمام شده‌ای که بعنوان مزایای غیر نقدی به پرسنل پرداخت نموده‌اید.
• مزایای غیر مستقیم مانند پاداش‌ها، اضافه‌کاری‌ها و … که به پرسنل پرداخت شده‌اند.
• هزینه‌ای که بابت درمان یا بیمه‌هایی نظیر حوادث، عمر و … از طرف و برای نیرو خرج نموده‌اید.
• مبلغ بازنشستگی، وظیفه، پایان خدمت نیز هزینه قابل قبول ماده 148 قانون مالیات مستقیم هستند.
• هزینه‌های مربوط به خسارت اخراج و بازخرید را نیز می‌توانید بعنوان پزینه قابل قبول در اظهارنامه درج نمایید.
• هزینه پرداختی به تامین اجتماعی به میزان 3 درصد حقوق پرداختی به نیرو نیز هزینه قابل قبول است. توجه کنیم که نمی‌توانید آن بخش از حقوق پرداختی را که در هنگام واریز از طرف نیرو به تامین اجتماعی می‌پردازید را دوباره و بطور جداگانه بعنوان هزینه مطرح نمایید. این موضع در مورد مالیات حقوق نیز صدق می‌کند.
• خرید محصولات فرهنگی هنری برای پرسنل و خانواده آنها نیز می‌تواند یکی دیگر از هزینه‌های قابل قبول مالیاتی باشد. بند 28 ماده 148 قانون مالیات مستقیم این هزینه‌ها را تا سقف 5 درصد معافیت ماده 84 می‌پذیرد. این یکی از همان حدودیست ماده 147 قانون مالیات مستقیم آنها را مطرح نموده بود.
• ماده 148 قانون مالیات مستقیم هزینه ایاب ذهاب و پذیرایی را نیز مورد قبول می‌داند. با اینحال در این موارد شروط ماده 147 قانون مالیات مستقیم برای قابل پذیزش بودن هزینه پررنگ می‌شوند. آیا این هزینه‌ها در راستای درآمد زایی مجموعه هستند؟ آیا در قرارداد پرداخت هزینه ایاب ذهاب شخص را قید نموده‌اید؟
• حق الزحمه‌هایی که پرداخت کرده‌اید (حتی هزینه مربوط به بازرسی قانونی) نیز قابل قبول هستند.